Re: Dogodilo se na današnji dan

Na današnji dan, 6. decembar



1421 - Rodjen je engleski kralj Henri VI, poslednji monarh iz dinastije Lankaster, koji je formalno postao vladar 1422. u osmom mesecu života. Svrgnut je u dinastičkim borbama ("Rat dveju ruža") i ubijen u maju 1471. u londonskom zatvoru "Tauer".

1492 - Španski moreplovac italijanskog porekla Kristifor Kolumbo otkrio je ostrvo Hispaniola. Na njemu se danas nalaze dve države - Haiti i Dominikanska Republika.

1507 - Nemački kartograf Martin Valdzemiler objavio je prvu geografsku kartu novog kontinenta kojem je dao ime Amerika. U vreme izrade novog izdanja Ptolomejevog atlasa čitao je pisma Ameriga Vespučija iz Novog sveta, u kojima je italijanski moreplovac tvrdio da put preko Atlantika ne vodi u Aziju već na,
do tada, nepoznat kontinent. Valdzemiler je tada novi kontinent nazvao - Amerika.

1792 - Žirondinci su u vreme Francuske revolucije odlučili da kralju Luju XVI, bude sudjeno. Revolucionarni sud ga je potom osudio na smrt i kralj je 1793. pogubljen na giljotini.

1833 - Rodjen je srpski pisac Jovan Jovanović Zmaj, član Srpske kraljevske akademije. Gimnaziju je učio u Halašu i Požunu (sadašnja Bratislava), a maturirao je u Slovačkoj Trnavi. Pre medicine koju je završio u Pešti, studirao je prava u Pešti, Pragu i Beču. Radio je kao lekar u Novom Sadu, Pančevu, Sremskim Karlovcima, Futogu, Beogradu, Zagrebu i Beču, a u Beogradu je od 1890. do 1898. bio dramaturg Narodnog pozorišta. Sjajan liričar, prema oceni književne kritike "pesnički izraz duhovnog i duševnog života srpskog naroda" u drugoj polovini 19. veka. Kao pesnik razvijao se pod uticajem srpske narodne poezije i lirike Branka Radičevića. Osim lirike, napisao je veliki broj rodoljubivih kao i političko-satiričnih pesama, a kao dečji pesnik neprevazidjen je u srpskoj književnosti. Osnovao je i uredjivao književni list "Javor", satirične listove "Zmaj", "Žiža", "Starmali" i poučni dečji list "Neven", neprevazidjen i po sadržini i po umetničkim i grafičkim rešenjima. Prevodio je sa ruskog, nemačkog, madjarskog i engleskog. Dela: "Pevanija", "Djulići", "Djulići uveoci", pesnička legenda "Vidosava Branković", "Čika Jova srpskoj deci",
šaljivi komad "Šaran".

1877 - Američki pronalazač Tomas Edison demonstrirao je u Vest Orindžu u Nju Džersiju prvi zvučni snimak.

1882 - Umro je engleski pisac Entoni Trolop, koji je u velikom broju romana realistično opisivao gradjanske slojeve viktorijanske Engleske. Medju njima su najuspeliji romani iz ciklusa o imaginarnoj pokrajini Barsetšir, poput "Stražara", "Tornjevi Barčestra" i "Poslednje hronike Barseta", u kojima se pojavljuju
isti likovi u različitom životnom dobu.

1889 - Umro je američki državnik Džeferson Dejvis, predsednik Konfederacije Država Amerike (11 otcepljenih južnih država SAD) tokom gradjanskog rata od 1861. do 1865. Uhapšen je posle poraza južnih država u gradjanskom ratu, ali je 1867. pušten iz zatvora bez sudjenja.

1907 - U jednoj od najtežih nesreća u rudnicima SAD, poginuo je 361 rudar u rudniku uglja Monona u Virdžiniji.

1916 - Nemačke trupe su u Prvom svetskom ratu ušle u rumunsku prestonicu Bukurešt.

1917 - Skupština u Helsinkiju proglasila je nezavisnost Finske, koju je priznala sovjetska Rusija. Finska je posle Napoleonovih ratova potpala pod vlast Rusije i 1809. postala je veliko vojvodstvo u sastavu ruskog carstva. Do tada ona je bila sastavni deo Švedske.

1917 - U sudaru francuskog broda "Mon Blan" natovarenog eksplozivom, uključujući 5.000 tona TNT, s belgijskim brodom "Imo" u luci grada Halifaks u Kanadi, poginulo je više od 1.500 ljudi, oko 8.000 je ranjeno i veliki deo grada je razoren.

1921 - Velika Britanija je potpisala mirovni sporazum sa Irskom, prema kojem je uspostavljena Irska Slobodna Država (bez većeg dela Alstera - Severne Irske) kao članica Britanskog komonvelta.

1925 - Italija i Egipat potpisali su sporazum o granicama italijanske kolonije Libije.

1938 - Francuska i Nemačka potpisale su sporazum o nepovredivosti medjusobnih granica, koji su Nemci pogazili u Drugom svetskom ratu.

1941 - U bici za Moskvu, sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu prešla u protivofanzivu protiv nemačke vojske koja je sve vreme, do tada, napredovala od početka rata. Na frontu širokom 300 kilometara nemačke linije su probijene napadom sedam sovjetskih armija i dva konjička korpusa. Čitave nemačke divizije bile su pregažene ili opkoljene i kasnije razbijene. Do kraja februara 1942. front je pomeren 115 do 200 kilometara od Moskve.

1959 - Umro je srpski pisac Jovan Palavestra, kritičar i novinar. Pisao je pripovetke i drame, pozorišnu i književnu kritiku. Pevodio je Pšibiševskog, Flobera, Bodlera. Dela: drame "Savesti na vetru", "Čovjek koji se snašao", "Veliki skandal", zbirke pripovedaka "Sivi vidici", "Na belom hlebu".

1971 - Indija je priznala Bangladeš, bivši Istočni Pakistan, a Pakistan je uzvratio prekidom diplomatskih odnosa sa Indijom.

1978 - Španci su referendumom odobrili novi ustav, prema kojem je Španija definisana kao ustavna monarhija s parlamentarnom demokratijom.

1989 - U najgorem masovnom zločinu u istoriji Kanade, ubica je usmrtio 14 studentkinja Univerziteta u Montrealu i potom se ubio.

1992 - Hindu ekstremisti uništili su džamiju u Ajodji na severu Indije, koju su, kako se veruje, muslimanski osvajači izgradili u srednjem veku na zgarištu velikog hindu hrama koji su razorili. U eksploziji verskih strasti hindusa i muslimana u Ajodji je poginulo najmanje 400 ljudi.

1995 - Izmedju Habarovska i Sahalina pao je ruski avion tipa "Tu-154" i udes nije preživeo niko od 97 putnika i članova posade.

1997 - Najmanje 85 ljudi poginulo je blizu Irkutska kad se ruski transportni avion tipa "An-124" - koji je prevozio dva borbena aviona - srušio na jedno stambeno naselje.

2001 - Antitalibanske snage zauzele su glavnu bazu vodje islamskih terorista Osame bin Ladena u planinskom području na istoku Avganistana, ali im je sam saudijski terorista umakao.

2004 - Lideri 12 južnoameričkih država, koji predstavljaju 361 milion ljudi, potpisali su u peruanskom gradu Kusku deklaraciju o stvaranju Južnoameričke zajednice naroda.

2005 - Prilikom pada iranskog vojnog aviona tipa "Herkules" na gusto naseljenu četvrt Teherana, poginulo je svih 94 putnika i članova posade, kao i 34 osobe na zemlji.

2005 - U samoubilačkom napadu dve žene bombaša na policijsku akademiju u Bagdadu, poginulo je najmanje 45 ljudi, a 75 je ranjeno.

2006 - Donji dom australijske skupštine usvojio je zakon kojim se odobrava kloniranje ljudi u terapeutske svrhe, što je gornji dom (senat) već ranije usvojio. Novi zakon dozvolio je proizvodnju ljudskih embriona kloniranjem, radi uzimanja matičnih ćelija. Ta tehnika navodno otvara put lečenju bolesti kao što
su dijabetes, karcinom i Alćajmerova bolest.

2007 - U eksploziji metana u rudniku uglja "Sinjao" u provinciji Šansi, na severu Kine poginulo je 105 rudara, dok je 26 ostalo zarobljeno u oknima. U kineskim rudnicima česte su nesreće s tragičnim ishodom.



preuzeto sa http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2014&mm=12&dd=05&nav_category=15&nav_id=933012

Re: Dogodilo se na današnji dan

Na današnji dan, 5. decembar


1443 - Rođen je italijanski sveštenik Đulijano dela Rovere, papa Julije II (1503-1513), najveći pokrovitelj umetnosti među poglavarima rimokatoličke crkve. Od Mikelanđela je naručio izradu fresaka u Sikstinskoj kapeli u Vatikanu, od Bramantea rekonstrukciju crkve Svetog Petra, a Rafael Santi je oslikao njegove privatne odaje.

1766 - Londonska aukcijska kuća "Kristi" održala je prvu aukciju.

1791 - Umro je austrijski kompozitor Volfgang Amadeus Mocart, centralna ličnost bečke klasike i jedan od najplodinijih muzičara. Napisao je oko 600 dela, među kojima su opere, simfonije, koncerti za klavir, violinu i druge instrumente,
kantate, mise ("Figarova ženidba", "Čarobna frula", "Praška simfonija", "Simfonija u g-molu", "Rekvijem", "Mala noćna muzika").

1867 - Rođen je poljski državnik, maršal Jozef Klemens Pilsudski, prvi predsednik Poljske (1918-22) i inicijator rata protiv
sovjetske Rusije (1920-21). Državnim udarom 1926. uspostavio je vojnu diktaturu, a 1934. je s Hitlerom sklopio desetogodišnji pakt o saradnji i nenapadanju. Vladao je do smrti 1935.

1870 - Umro je francuski pisac Aleksandar Dima - Otac, proslavljeni autor romana s motivima iz francuske istorije ("Tri musketara", "Grof od Monte Hrista", "Kraljica Margo") Smatra se začetnikom feljtonističkog romana.

1901 - Rođen je američki režiser i producent Volter Ilajas Dizni, tvorac crtanog filma. Karijeru, tokom koje je dobio 29 Oskara, započeo je 1921, a svetsku slavu je stekao 1928. kada je prikazao prvi film sa Miki Mausom.

1917 - Delegacije Sovjetske Rusije i sila Osovine potpisale su primirje u mestu Brest-Litovsk u Belorusiji. Mirovnim ugovorom, potpisan je 3. marta 1918, Rusija je prisiljena da se povuče iz Finske, Letonije, Estonije, Litve, Poljske i nekih područja Turske, i da Nemačkoj plati šest milijardi zlatnih maraka ratne odštete.

1926 - Umro je francuski slikar Klod Oskar Mone, najznačajniji predstavnik i jedan od osnivača impresionizma. Prema njegovoj slici "Impresija, izlazak sunca", izloženoj 1874. u Parizu, naziv je dobio ceo slikarski pravac.

1933 - Kongres SAD ratifikovao je amandman 21. Ustava SAD kojim je ukinuta prohibicija, uvedena januara 1920, na osnovu 18. ustavnog amandmana.

1934 - Žene u Turskoj su dobile pravo glasa.

1940 - Umro je češki violinista i kompozitor Jan Kubelik. Nastupao je na koncertima širom sveta od svoje osme godine i stekao slavu virtuoza, naslednika Paganinija. Komponovao je šest violinskih koncerata, "Američku simfoniju", kraće violinske
kompozicije.

1945 - Pet američkih bombardera je tokom vežbe, posle poletanja iz vazduhoplovne baze u Floridi, nestalo u "Bermudskom trouglu".

1962 - SAD i SSSR su se dogovorili o saradnji u istraživanju svemira u miroljubive svrhe.

1967 - Umro je srpski helenista Miloš Đurić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, predsednik Srpske književne zadruge i
urednik časopisa "Živa antika". Objavio je više od 200 radova iz klasične književnosti i filozofije ("Iz helenskih riznica",
"Istorija helenske književnosti").

1977 - Egipat je prekinuo odnose sa arapskim zemljama Sirijom, Libijom, Alžirom, Irakom i Južnim Jemenom koje su se usprotivile započetom mirovnom procesu između Egipta i Izraela.

1978 - U Iranu je izbio talas protesta koji su protiv šaha Reze Pahlavija podstakle islamske verske vođe. Proizvodnja nafte je zbog štrajkova smanjena gotovo na polovinu.

1993 - Gradonačelnik Beča je ranjen eksplozijom pisma-bombe u svojoj kući. To je bilo peto pismo-bomba koje je za tri dana
stiglo novinarima, sveštenicima i drugim povezanim sa imigrantskom grupacijom u Austriji.

1995 - Članice NATO su odobrile upućivanje 60.000 vojnika u Bosnu radi očuvanja mira postignutog Dejtonskim sporazumom. To je bila najveća operacija Atlantskog saveza od njegovog osnivanja 1949, a njen naziv "Zajednički poduhvat".

1995 - Armija Šri Lanke zauzela je Džafnu, grad na istoimenom poluostrvu, koji je pet godina bio glavno uporište tamilskih
pobunjenika.

1996 - Odlukom predsednika SAD Bila Klintona Madlen Olbrajt je postala prva žena - državni sekretar u američkoj istoriji.

2001 - Avganistanske vođe su se dogovorile o formiranju post-talibanske vlade, koju će predvoditi Paštun Hamid Karzai.

2001 - Legendu jedriličarstva i kapetana novozelandskog tima koji je dva puta uzastopno osvojio Kup Amerike, Pitera
Blejka, ubili su pirati kada su naišli na njegovu jedrilicu u reci Amazon.

2003 - U Kini je prvi put održan izbor za mis sveta.

2008 - Umro je Patrijarh moskovski i cele Rusije Aleksandar Drugi. Za novog patrijarha je 27. januara 2009. izabran mitropolit Kiril.

2008 - U Sjedinjenim Američkim Državama je saopšteno da je od početka 2008. zbog recesije bez posla ostalo blizu dva miliona ljudi.

preuzeto sa http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2014&mm=12&dd=05&nav_category=15&nav_id=932627

Re: Dogodilo se na današnji dan

Na današnji dan, 3. decembar


1694. U Engleskoj je usvojen zakon prema kojem će se novi parlament birati svake treće godine.

1800. Rođen je slovenački pesnik France Prešern,naj istaknutija ličnost slovenačke književnosti 19. veka ("Sonetni venac").

1883. Rođen je austrijski kompozitor Anton Vebern jedan od najznačajnijih predstavnika Bečke atonalne škole i ekspresionizma u muzici. Za vreme nacizma njegova dela su bila zabranjena, a pedesetih godina 20. veka postao je uzor generaciji kompozitora koji su u njegovoj muzici nalazili ishodište za punktualizam i elektronsku muziku.

1910. U Parizu je prvi put prikazana neonska lampa koju je pronašao francuski fizičar Žorž Klod.

1912. Bugarska, Grčka, Srbija i Crna Gora sklopile su primirje sa Turskom u Prvom balkanskom ratu. Rat je nastavljen 3. februara 1913, a novo primirje uspostavljeno je 23. aprila kada su obnovljeni i mirovni pregovori u Londonu.

1919. Umro je francuski slikar Pjer Ogist Renoar, jedan od najistaknutijih impresionista i najvećih evropskih slikara 19. veka.

1923. Rođena je grčka operska pevačica Marija Kalas jedan od najvećih soprana u istoriji opere. Karijeru je započela 1947. i s velikim uspehom je pevala na najvećim svetskim operskim scenama uloge dramskog, lirskog i koloraturnog karaktera.

1930. Rođen je francuski režiser Žan-Lik Godar najznačajniji predstavnik francuskog "Novog talasa" koji je filmovima "Do poslednjeg daha" (1959) i "Prezir" (1963) napravio revoluciju u filmskoj istoriji.

1944. U Atini je izbio građanski rat između vlade, koju je podržavala Velika Britanija i Fronta nacionalnog oslobođenja (EAM). Mir je postignut na konferenciji u Varkizi 12. februara 1945, kada su predstavnici vlade i EAM-a sporazumeli da se plebiscitom odredi oblik vladavine u Grčkoj.

1952. Umro je srpski književnik i političar, Milan Grol,dugogodišnji dramaturg i upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, od 1940. šef Demokratske stranke. Do 1943. bio je član jugoslovenske kraljevske vlade u emigraciji u Londonu, a nakon sporazuma Tito-Šubašić ušao je u martu 1945. kao potpredsednik u vladu Demokratske Federativne Jugoslavije u kojoj je bio do avgusta iste godine ("Pozorišne kritike", "Iz pozorišta predratne Srbije").

1962. Edit Sparlok Sampson stupila je nadužnost sudije u opštinskom sudu u Čikagu, kao prva crnkinja sudija u SAD.

1962. Teška magla koja je prekrivala London četiri dana prouzrokovala je smrt trovanjem sumpordioksidom velikog broja ljudi.

1967. Južnoafrički hirug dr Kristijan Barnard izvršio je u bolnici "Grote Šur" u Kejptaunu prvi put u istoriji medicine transplantaciju srca. Pacijent Luis Vaškanski potom je, sa srcem jedne 25-godišnje devojke nastradale u saobraćajnoj nesreći, živeo 18 dana.

1971. Počeo je indijsko-pakistanski rat zbog Kašmira, završen 17. decembra pobedom Indije i odvajanjem Bangladeša, dotad Istočnog Pakistana, u posebnu državu.

1975. U Laosu su vlast preuzeli komunisti i proglasili kraj 600 godina stare monarhije.

1978. Umrla je srpska glumica Ljubinka Bobić, članica beogradskog Narodnog pozorišta. Glumačku karijeru započela je 1921. i pored brojnih uloga ostala je zapamćena kao nenadmašna Živka u "Gospođi ministarki" Branislava Nušića.

1989. Nakon pada Berlinskog zida u Istočnoj Nemačkoj ostavke su podneli lider Jedinstvene radničke partije Nemačke (komunisti) Egon Krenc i svi članovi partijskog Politbiroa i Centralnog komiteta vladajuće partije.

1995. Bivši predsednik Južne Koreje Čun Do Hvan je uhapšen pod optužbom da je odgovoran za masakr u gradu Kvangdžu u maju 1979. kada je vojska ubila više od 200 demonstranata.

2000. U Čikagu je u 82. godini umrla američka pesnikinja Gvendolin Bruks, koja je ušla u istoriju kao prvi crni dobitnik Pulicerove nagrade. Nagradu je dobila 1949. za zbirku pesama "Eni Alen".

2001. Umro je Gerhard Rigner, autor telegrama koji je objavljen kao upozorenje svetu na nacistički plan o uništenju jevrejskog naroda.

2004. General Vojske Republike Srpske Dragomir Milošević predao se Haškom tribunalu pred kojim je 1998. godine optužen za granatiranje Sarajeva, zločine protiv čovečnosti i kršenje pravila i običaja rata. Apelaciono veće haškog Tribunala pravosnažno je osudilo Miloševića na 29 godina zatvora zbog zločina nad civilima u Sarajevu 1994/95.

2008. Popularni pevač Ruande Simon Bikindi osuđen je pred Međunarodnim sudom u Aruši na 15 godina zatvora, zato što je u svojim pesmama podsticao na genocid u toj zemlji. Prema podacima UN, od aprila do jula 1994, ubijeno je oko 800.000 ljudi, uglavnom pripadnika manjinske zajednice Tutsa i umerenih Huta.


preuzeto sa http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2014&mm=12&dd=03&nav_category=15&nav_id=931721

Re: Dogodilo se na današnji dan

Na današnji dan, 2. decembar



1547 - Umro je španski osvajač Ernan Kortes, koji je zahvaljujući vatrenom oružju, nepoznatom domorocima, između 1519. i 1521. sa samo 700 vojnika osvojio jezgro današnjeg Meksika uništenjem carstva Asteka. Guverner "Nove Španije" postao je 1522.

1804 - Napoleona Bonapartu za francuskog cara Napoleona I u Parizu krunisao je papa Pije VII u pariskoj katedrali "Notr Dam".

1805 - U bici kod Austerlica, poznatoj kao "Bitka triju careva", francuska armija Napoleona I pobedila je rusku i austrijsku vojsku, koje su izgubile 70.000 od 95.000 ljudi s kojima su započele bitku protiv 75.000 Napoleonovih vojnika.

1814 - Umro je francuski pisac Donasjen Alfons Fransoa de Sad, poznat kao Markiz de Sad. Bio je čuven po raskalašnom životu i raznim nastranostima, pa je od njegovog prezimena skovan termin sadizam. Manje je poznata njegova politička uloga, bio je veliki pristalica revolucije i krajnje isključivi neprijatelj
hrišćanstva. Francuski car Napoleon I naredio je da ga zatvore u šarantonsku bolnicu kao duševno obolelog. Dela: romani "Justina", "Žilijeta", "120 dana Sodome".

1815 - Velika Britanija je potpisala ugovor o miru s radžom od Nepala.

1823 - Pod geslom "Amerika Amerikancima", predsednik SAD Džejms Monro objavio je "Monroovu doktrinu", kojom se suprotstavio gušenju pobuna u španskim i portugalskim kolonijama na američkom kontinentu. SAD su na taj način stavile do znanja evropskim silama da američki kontinent smatraju svojom zonom i da neće tolerisati dalje prisustvo kolonijalnih metropola iz Evrope.

1848 - Austrijski car Ferdinand I Habzburg abdicirao je u korist Franca Jozefa I.

1852 - Proglašeno je drugo francusko carstvo s carem Napoleonom III.

1856 - Francuska i Španija postigle su sporazum o međusobnim granicama.

1859 - Rođen je francuski slikar Žorž Sera, osnivač i glavni predstavnik škole poentilista ili divizionista. Nanosio je na platno mnoštvo sitnih tačaka čistih boja spektra, koje se u oku posmatrača slivaju u šare i tonove. Najčešće je slikao pejzaže kao i prizore iz cirkusa i sa kupališta.

1859 - Obešen je američki borac za ukidanje crnačkog ropstva Džon Braun, koji je u južnim američkim državama Kanzas i Virdžinija predvodio ustanke protiv robovlasnika i državne uprave koja ih je podržavala. Teško ranjenog u borbi uhvatila ga je federalna vojska i sud ga je osudio na smrt.

1901 - Američki pronalazač King Kemp Džilet patentirao je prvi nožić za brijanje s dvostrukom oštricom.

1914 - Austrougarska vojska okupirala je Beograd u Prvom svetskom ratu, ali je ubrzo prinuđena da ga napusti posle velikog poraza koji su joj srpske trupe nanele u Kolubarskoj bici.

1918 - Umro je francuski pisac Edmon Rostan, pesnik i dramaturg. S velikim uspehom je oživeo dramaturgiju naslonjenu na tradicije baroka. S virtuoznošću i raskošnim duhom, tananošću ali i zanosom pisao je komade koji su bili događaj u francuskom pozorišnom životu. Bio je član Francuske akademije (besmrtnih).
Dela: drame "Sirano de Beržerak", "Romantične duše", "Daleka princeza", "Orlić".

1923 - Rođena je grčka operska pevačica Marija Kalas, jedan od najvećih soprana u istoriji opere. Pravo ime bilo joj je Marija Sesilija Sofija Ana Kalogeropulos. Karijeru je započela 1947. i pevala je s ogromnim uspehom na najvećim svetskim operskim scenama. Sugestivna gluma i glas velikog raspona neobične boje i
izuzetne topline, kojim je s lakoćom savladavala i najteže deonice, doneli su joj svetsku slavu.

1942 - U Čikagu je tim američkih nuklearnih fizičara, okupljen oko projekta izrade atomske bombe, predvođen Enrikom Fermijem, prvi put demonstrirao nuklearnu lančanu fisiju.

1943 - Odlukom Vrhovnog štaba NOV Jugoslavije, na području Pljevalja je od vojnika italijanskih divizija "Venecija" i "Taurinenze" formirana italijanska partizanska divizija "Garibaldi" pod komandom štaba Drugog udarnog korpusa NOVJ.

1950 - Ujedinjene nacije su se saglasile da Eritreju, bivšu italijansku koloniju, ustupe Etiopiji.

1969 - Umro je Kliment Jefremovič Vorošilov, maršal Sovjetskog Saveza, bivši predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta, učesnik revolucija 1905. i Oktobarske revolucije 1917. U građanskom ratu od 1918. do 1920. uspešno je predvodio vojne akcije, a od 1925. do 1940. bio je sovjetski ministar odbrane. U
Drugom svetskom ratu komandovao je jedinicama Severozapadnog pravca Lenjingradskog fronta. Od 1946. do 1953. bio je zamenik sovjetskog predsednika vlade a potom posle smrti Staljina do 1960. predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta.

1971 - Sovjetski vasionski brod "Mars 3" sleteo je na planetu Mars.

1971 - Šest emirata u Persijskom zalivu - Abu Dabi, Dubai, Šardža, Adžman, Um el Kajvajn i Fudžajra - osnovalo je, na osnovu sporazuma sklopljenog u julu 1971. - Ujedinjene Arapske Emirate, kojima se u februaru 1972. pridružio i emirat Ras el Kajma.

1972 - U požaru koji je izbio tokom muzičkog pop festivala u južnokorejskom glavnom gradu Seulu, poginulo je najmanje 50 ljudi.

1982 - Hirurzi predvođeni dr Vilijamom de Vrisom ugradili su na klinici Univerziteta Juta u američkom gradu Solt Lejk Siti prvo veštačko srce u svetu od poliuretana. Pacijent, penzionisani zubar Barni Klark, živeo je s tim srcem 112 dana.

1990 - Posle ujedinjenja Nemačke, koalicija kancelara Helmuta Kola nadmoćno je dobila prve svenemačke izbore od 1932.

1993 - Šefa medeljinskog kartela droge Pabla Eskobara ubile su kolumbijske snage bezbednosti, 16 meseci pošto je pobegao iz zatvora.

1994 - Filipinski feribot s više od 600 putnika potonuo je u zalivu Manile posle sudara s teretnim brodom, pri čemu se udavilo više od 140 osoba.

1997 - Pakistanski predsednik Faruk Legari primoran je na ostavku posle oštre borbe za prevlast s predsednikom vlade Navazom Šarifom.

2000 - Predsednik Sirije Bašar el Asad odobrio je privredne reforme, uključujući omogućavanje poslovanja privatnih banaka, čime je posle četiri decenije okončan državni monopol u oblasti bankarstva.

2001 - U seriji bombaških napada islamskih terorista u Jerusalimu i Haifi ubijeno je 30 ljudi, a u znak odmazde već narednog dana izraelski borbeni helikopteri ispalili su rakete na središte palestinskog vođe Jasera Arafata u Ramali.

2001 - Bankrotirala je sedma najveća američka kompanija i vodeći svetski trgovac strujom i gasom "Enron". Kolaps "Enrona" bio je, do tada, najveći bankrot u istoriji SAD.

2002 - Novi kenterberijski nadbiskup, odnosno duhovni vođa oko 70 miliona anglikanaca u svetu, postao je Rouen Vilijams, promoter žena biskupa i prava homoseksualaca.

2004. - Snage Evropske unije (Eufor) preuzele su od Sfora (pod komandom NATO) kontrolu nad svim operacijama u Bosni i Hercegovini.

2006 - Deo mosta starog 150 godina srušio se i pao na voz koji je prolazio u oblasti Bagalpur, 110 kilometara istočno od glavnog grada Bihara - Patne, u Indiji. Poginulo je 35 ljudi, a još 16 je zarobljeno u ostacima voza na koji se srušio stari most.

2006 - U Bagdadu, na pijaci u šiitskom delu grada, u tri uzastopne eksplozije, poginula je najmanje 51 osoba, dok je oko 90 ljudi ranjeno.

2008 - Umro je Milivoje Petrović, prvak Opere Narodnog pozorišta u Beogradu. Pevanje je učio u srednjoj muzičkoj školi "Stanković" kao i kod čuvenih majstora operske umetnosti: Zdenke Zikove, Zlate đunđenac i Stanoja Jankovića. Godine 1964. postaje solista Opere. Završio je i Akademiju "Benedeto Marčelo" u Veneciji u klasi znamenitog profesora Boninija. Na sceni srpskog nacionalnog teatra upamćen je po ulogama Alfreda, Nemorina, Lenskog, Slepog guslara, Makdafa.


preuzeto sa b92

Re: Dogodilo se na današnji dan

Na današnji dan, 1. decembar


1455. Umro je italijanski vajar, zlatar i slikar Lorenco Giberti, koji je izradio čuvena vrata na krstionici katedrale u Firenci. Njegov spis "Commentarii" predstavlja vredan dokument za izučavanje italijanske arhitekture i slikarstva.

1640. Portugalija je posle ustanka kojim je zbačena španska vlast ponovo stekla nezavisnost. Dve sedmice kasnije vojvoda od Braganse krunisan je za portugalskog kralja pod imenom Žoao IV. Španija je nezavisnost Portugalije priznala tek 1668.

1761. Rođena je Mari Tiso, koja se proslavila praveći voštane maske ličnosti pogubljenih u Francuskoj revoluciji, a u Velikoj Britaniji je 1802. postavila stalnu izložbu voštanih fgura svojih savremenika (danas Muzej Madam Tiso).

1821. Dominikanska Republika, koja obuhvata dve trećine istočnog dela karipskog ostrva Haiti, tada poznatog kao Hispanjola, proglasila je nezavisnost od Španije.

1822. Osnivač brazilskog carstva Dom Pedro krunisan je za prvog cara Brazila pod imenom Pedro I.

1825. Umro je ruski car Aleksandar I Romanov, koji je tokom vladavine 1801-25. proširio teritoriju Rusije (Gruzija 1801, Finska 1809, Besarabija 1812, Azerbejdžan 1813). Nakon poraza Napoleona u Rusiji 1812. imao je vodeću ulogu u antifrancuskoj koaliciji evropskih sila i jedan je od glavnih incijatora stvaranja Svete alijanse 1815. Uspešno je ratovao protiv Otomanskog carstva (1806-12) i pomagao je srpskim ustanicima.

1906. U Parizu je otvoren bioskop "Omnija Pate", prva dvorana u svetu namenski izgrađena za prikazivanje filmova.

1918. Odlukom danskog parlamenta Island je stekao nezavisnost.

1918. Provincija Transilvanija, ranije u sastavu Mađarske, odnosno Austro-Ugarske, ujedinila se sa Rumunijom. U sastav Rumunije ušao je i rumunski deo Banata i još neke pokrajine. Ovaj datum Rumuni slave se kao nacionalni praznik Dan ujedinjenja.

1918. U Beogradu je proglašena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, s princem Aleksandrom I Karađorđevićem kao regentom i Beogradom kao prestonicom.

1925. U Lokarnu u Švajcarskoj potpisani su sporazumi između evropskih država o garanciji mira i nepovredivosti granica. Najvažnijim smatra se Rajnski pakt kojim su se Nemačka, Francuska i Belgija obavezale na poštovanje granica, a Nemačka prihvatila demilitarizaciju Rajnske oblasti. Ove sporazume prekršio je Hitler 1936, kada je okupirao Rajnsku oblast, a potom napao Čehoslovačku (1938) i Poljsku (1939).

1934. U Lenjingradu je ubijen Sergej Kirov, blizak Staljinov saradnik, član Politbiroa i sekretar Centralnog komiteta sovjetske Komunističke partije. Atentat na Kirova bio je Staljinu povod da otpočne sa žestokim obračunima sa protivnicima.

1936. Umro je italijanski pisac Luiđi Pirandelo, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1934, jedan od najznačajnijih dramskih pisaca 20. veka, koji je otvorio nove puteve moderne dramaturgije. Od njegove 44 drame sabrane pod naslovom "Gole maske", najpoznatije su "Đakomino", "Henri IV", "Šest lica traže pisca".

1971. U Karađorđevu je na sednici Predsedništva Saveza komunista Jugoslavije smenjen deo rukovodstva Saveza komunista Hrvatske - nosilaca politike tzv. masovnog pokreta. Usledile su "čistke" u političkim i privrednim vrhovima u Srbiji, Sloveniji i Makedoniji, čime je sprečen pokušaj političkih i privrednih reformi u SFR Jugoslaviji.

1973. Umro je izraelski državnik David Ben Gurion, vođa borbe za stvaranje države Izrael i njen prvi premijer 1948-53. i ponovo 1955-63.

1981. U najvećoj nesreći u istoriji jugoslovenskog vazduhoplovstva, avion "DC-9 super 80" ljubljanskog "Inex-adria avioprometa" udario je u planinu u blizini Ajačija na Korzici. Poginulo je svih 178 putnika i članova posade.

1988. Benazir Buto je postala premijer Pakistana, kao prva žena na čelu jedne islamske zemlje.

1989. Mihail Gorbačov je kao prvi sovjetski lider posetio Vatikan i dogovorio se s papom Jovanom Pavlom II o uspostavljanju diplomatskih odnosa ŠSR i Vatikana.

1991. Na referendumu u sovjetskoj republici Ukrajini nadmoćna većina birača izjasnila se za nezavisnost od SSSR.

2000. Lider Partije nacionalne akcije Vinsent Foks inaugurisan je za predsednika Meksika, čime je okončan 71 godinu dug period vladavine Institucionalne revolucionarne partije. To je bio prvi poraz te partije od 1929.

2001. U dva napada palestinskih bombaša samoubica u Jerusalimu poginulo je 10 Izraelaca, a u eksploziji autobusa u Haifi ubijeno je 30. U tim napadima ranjeno je preko 200 ljudi.

2001. Japanski kraljevski par, princeza Masako i prestolonaslednik princ Naruhito dobili su, nakon osam godina braka, prvo dete, kćerku Aiko.

2002. Za predsednika Slovenije izabran je dotadašnji premijer u više mandata Janez Drnovšek.

2004. Umro je holandski princ Bernard, otac kraljice Beatrise. Bernard de Lip-Bisterfeld rođen je u Nemačkoj, a kralj Holandije postao je 7. januara 1937. godine, kada je oženio tadašnju holandsku kraljicu Julijanu


preuzeto sa b92

Re: Dogodilo se na današnji dan

Na današnji dan, 30. novembar

1700 - U bici kod Narve švedske trupe kralja Karla XII (Karl) pobedile su nadmoćniju rusku vojsku Petra I. U bici je poginulo oko 10.000 Rusa i 600 Šveđana. Na isti dan 1718. Karlo XII, švedski "kralj ratnik", simbol nacionalnog junaštva, poginuo je prilikom napada na Norvešku.

1835 - Rođen je američki pisac Semjuel Lenghorn Klemens (Samuel Langhorne Clemens), poznat kao Mark Tven (Twain), jedan od najvećih humorista svetske književnoseti. Svetsku slavu stekao je romanima "Pustolovine Toma Sojera", "Život na Misisipiju", "Pustolovine Haklberi Fina", "Život na dvoru kralja Artura".

1838 - Meksiko je objavio rat Francuskoj koja je tri dana ranije okupirala grad Vera Kruz.

1853 - Rusija je u Krimskom ratu uništila tursku flotu u bici kod crnomorske luke Sinope.

1872 - U Glazgovu je odigrana prva fudbalska utakmica između dve reprezentacije - Engleske i Škotske. Meč je završen rezultatom 0:0.

1874 - Rođen je engleski državnik Vinston Lenard Spenser Čerčil (Winston Leonard Spencer Churćill), premijer Velike Britanije 1940-45. i 1951-55, vođa Konzervativne stranke od 1940. Kao jedan od velikih protagonista pobede nad fašističkim silama, učestvovao je na svim važnim savezničkim konferencijama (Moskva, Teheran, Jalta, Potsdam). Autor je i zapaženih književno-publicističkih dela, a za "Memoare iz Drugog svetskog rata" dobio je 1953. Nobelovu nagradu za
književnost.

1900 - Umro je engleski pisac irskog porekla Oskar Vajld (Oscar Wilde). Njegovo demonstrativno kršenje viktorijanskih društvenih konvencija završilo se dvogodišnjom kaznom zatvora (1895) zbog homoseksualizma. Umro je u egzilu u Parizu u bedi i nemilosti, a 100. godišnjica njegove smrti svečano je obeležena u Londonu u Vestminsterskoj opatiji, u Parizu, Dablinu i Njujorku ("Slika Dorijana Greja", "Važno je zvati se Ernest", "Lepeza ledi Vindermir", "Srećni princ i druge priče").

1939 - Više od 20 sovjetskih divizija je napadom na Finsku započelo sovjetsko-finski "zimski rat", okončan mirovnim ugovorom u martu 1940, kojim je Finska prinuđena da se odrekne Karelijske prevlake i grada Viborg na istoku zemlje.

1939 - Streljan je mađarski revolucionar Bela Kun, jedan od osnivača Komunističke partije Mađarske i vođa mađarske sovjetske revolucije 1919. Prethodno je uhapšen u staljinističkim čistkama i na montiranom procesu u ŠSR-u osuđen na smrt. Rehabilitovan je posle XX kongresa KPŠ 1956.

1955 - Umro je jugoslovenski kompozitor Josip Slavenski, profesor Muzičke akademije u Beogradu (1945-55). U težnji ka oblikovanju nacionalnog izraza, spojio je u svom delu elemente muzičkog folklora pojedinih balkanskih naroda s modernom evropskom muzičkom tehnikom ("Balkanofonija", "Simfonija Orijenta", "Simfonijski ep", "Pesme moje majke", scenska muzika).

1957 - U Beču je umro srpski slikar Paja Jovanović, predstavnik akademskog realizma, autor žanr-scena i velikih kompozicija iz srpske istorije ("Seoba Srba", "Proglašenje Dušanovog zakonika"). Nakon 1906. stekao je evropsku slavu slikajući portrete vladara i aristokrata.

1967 - Aden, Južni Jemen i Južnoarapska Federacija (17 sultanata) stekli su nezavisnost nakon 128 godina britanske kolonijalne vladavine i formirali Narodnu Republiku Južni Jemen, koja je na isti dan 1970. dobila naziv Narodna Demokratska Republika Jemen.

1975 - Afrička država Dahomej promenila je naziv u Narodna Republika Benin.

1977 - Umro je srpski i jugoslovenski pisac Miloš Crnjanski, jedan od prvaka moderne srpske proze posle Prvog svetskog rata, urednik prvog modernističkog časopisa "Dan" (1919), autor poetskog romana "Seobe". Njegovo delo "Roman o Londonu" smatra se prvim velikim kosmopolitskim romanom u srpskoj književnosti. Bavio se i novinarstvom i politikom, a Drugi svetski rat zatekao ga je u diplomatskoj službi u Rimu. Do 1965, kada se vratio u Beograd, živeo je kao emigrant u Londonu.

1995 - Savet bezbednosti UN jednoglasno je usvojio odluku da se 31. januara 1996. okonča troipogodišnja mirovna misija u Bosni i Hercegovini.
1996 - Oko 150.000 ljudi protestovalo je ulicama Beograda zbog poništenja izborne pobede opozicione koalicije "Zajedno" na lokalnim izborima.

1996 - Vlada i pobunjenici u afričkoj državi Sijera Leone potpisali su sporazum o okončanju šestogodišnjeg građanskog rata.

1999 - Putnički brod sa 302 putnika prevrnuo se u blizini istočne kineske obale. Nesreću su preživele samo 22 osobe.

2000 - U Pjongjangu su se sreli rođaci iz Severne i Južne Koreje, koji su blizu 50 godina bili razdvojeni.

2002 - Turska je ukinula 15 godina dugo vanredno stanje na jugoistoku države, čime je završena era sukoba turskih snaga i kurdskih separatista, tokom kojih je poginulo oko 30.000 osoba.

2003 - Umrla je Amerikanka Gertruda Ederli (Gertrude Ederle) prvažena koja je 1926. preplivala Lamanš.

2004 - Filipine je pogodila snažna oluja tokom koje je sravnjeno tri obalska grada. U višednevnim vremenskim nepogodama poginulo je preko 840 osoba, a više od 750 se vodi kao nestalo.

2005 - Džon (John) Sentamu, poreklom iz Ugande, jedan od lidera kampanje za borbu protiv rasizma, formalno je inaugurisan kao prvi britanski nadbiskup crnac. On je položio zakletvu kao 97. nadbiskup od Jorka, što je druga najviša pozicija u engleskoj crkvi.

2006 - Haški tribunal osudio je bivšeg generala VRS Stanislava Galića na doživotni zatvor zbog kampanje artiljeriskih i snajperskih napada na Sarajevo 1992-94. godine. To je prva takva presuda u istoriji Tribunala.

2009 - Savet ministara EU usvojio je odluku kojom se građanima Srbije, Crne Gore i Makedonijd od 19. decembra 2009. ukidaju vize za putovanja u zemlje EU, osim za Veliku Britaniju i Irsku.

2009 - Umro je književnik i akademik Milorad Pavić koji jesvetsku slavu stekao romanom "Hazarski rečnik".

preuzeto sa b92

Dogodilo se na današnji dan

Na današnji dan, 29. novembar

1516. Umro je italijanski slikar Đovani Belini, jedan od tvoraca venecijanske škole. Bio je učitelj Đorđonea i Ticijana.

1543. U Londonu je od kuge umro nemački slikar Hans Holbajn Mlađi, dvorski slikar kralja Henrija VIII, majstor crteža i autor čuvenih portreta. "Erazmo Roterdamski", "Madona gradonačelnika Majera", "Henri VIII".

1780. Umrla je austrijska carica, češka i mađarska kraljica Marija Terezija. Tokom vladavine od 1740. sprovodila je reforme u duhu prosvećenog apsolutizma, ali i centralizaciju i germanizaciju. Da bi osigurala osporavani presto, vodila je rat za austrijsko nasleđe od 1740. do 1748, u kojem joj je 1745. pruski kralj Fridrih II preoteo Šleziju.

1854. Umro je srpski diplomata i vojvoda prota Mateja Nenadović, predsednik Praviteljstvujuščeg sovjeta - prve srpske vlade. Sa stricem Jakovom pokrenuo je Prvi srpski ustanak u valjevskoj i šabačkoj nahiji i učestvovao u borbama, a pregovarajući s Turcima i Rusijom uspostavio je prve diplomatske kontakte ustanika sa stranim državama. Njegovi "Memoari", pored književne vrednosti, predstavljaju dragocen dokument vremena.

1864. U Sent Kriku, u američkoj državi Kolorado, jedinica pukovnika Džona Čivingtona masakrirala je najmanje 400 Čejena i Arapahosa, koji su se predali uz prethodno dobijenu dozvolu da se ulogoruju.

1890. Otvoreno je zasedanje prvog japanskog parlamenta. Parlament je imao dva doma - gornji, sa 480 članova, i donji, sa 252 člana.
1918. Na Velikoj narodnoj skupštini u Podgorici svrgnut je kralj Nikola I Petrović i proglašeno ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom. Aktom o ujedinjenju crnogorska država je prestala da postoji.

1924. Umro je Đakomo Pučini, najznačajniji italijanski operski kompozitor posle Verdija. Operom "Boemi" dao je prototip italijanske opere lirsko-sentimentalnog, građanskog karaktera s kraja XIX veka ("Toska", "Madam Baterflaj", "Turandot", "Manon Lesko").

1941. Na brdu Kadinjača kod Užica u Drugom svetskom ratu izginuo je Radnički bataljon štiteći glavninu partizanskih snaga. Nemačke jedinice su, uz podršku avijacije, prešle Kadinjaču tek posle pogibije 180 partizana s komandantom Dušanom Jerkovićem. Bio je to kraj Užičke republike, osnovane krajem septembra 1941, prve slobodne teritorije u okupiranoj Evropi.

1943. Na Drugom zasedanju Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije u Jajcu, to veće je konstituisano kao vrhovno zakonodavno i izvršno predstavničko telo i ustanovljen je Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije. Doneta je odluka o federativnom uređenju države, a kraljevskoj vladi u izbeglištvu zabranjen je povratak u zemlju.

1945. Ustavotvorna skupština u Beogradu ukinula je monarhiju, lišavajući dinastiju Karađorđevića svih prava u zemlji i proglasila Federativnu Narodnu Republiku Jugoslaviju.

1947. Generalna skupština Ujedinjenih nacija izglasala je podelu Palestine na jevrejski i arapski deo, s Jerusalimom pod kontrolom svetske organizacije, što je 1948. omogućilo stvaranje države Izrael.

1987. Iznad Burme se srušio južnokorejski avion sa 115 putnika i članova posade. U Bahreinu je potom uhapšena jedna žena koja je priznala da je severnokorejski agent i da je eksploziv u avion postavila po nalogu njene vlade s ciljem da omete održavanje Olimpijskih igara u Seulu 1988.

1991. Komisija za arbitražu Mirovne konferencije o Jugoslaviji (Badenterova komisija) objavila je rezultate međunarodne arbitraže prema kojima se SFR Jugoslavija "nalazi u procesu nestajanja" i da su sve republike bivše federacije njeni sukcesori.

1996. Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu osudio je na 10 godina zatvora bosanskog Hrvata Dražena Erdemovića, koji je priznao da je, kao pripadnik Vojske Republike Srpske, učestvovao u masovnoj likvidaciji bosanskih Muslimana u Srebrenici u julu 1995. To je bila prva presuda za ratni zločin jednog međunarodnog suda posle Nirnberškog i Tokijskog procesa.

1998. U Beogradu je u 66. godini umro Živojin Pavlović, jedan od najznačajnijih srpskih filmskih reditelja i književnika "nove srpske proze". Njegov film "Dezerter" (1992), prvo je filmsko delo koje govori o tragediji rata na prostoru bivše SFR Jugoslavije.

1999. Rivalske partije u Severnoj Irskoj formirale su protestantsko-katoličku vladu, primoravši tako ogorčene neprijatelje da prvi put u istoriji podele vlast.

2001. U 58. godini umro je britanski rok pevač i kompozitor Džordž Harison, bivši član "Bitlsa", rok grupe koja je obeležila šezdesete godine 20. veka.

2002. Haški tribunal je osudio bosanskog Srbina Mitra Vasiljevića na 20 godina zatvora zbog ubistva pet Muslimana na Drini, u blizini Višegrada 1992.

2003. Vođi čečenskih pobunjenika Ahmedu Zakajevu, koji je u Rusiji optužen za ubistva i kidnapovanja, odobren je status političkog azilanta u Velikoj Britaniji.

2008. Umro je danski arhitekta Jorn Utzon, poznat kao tvorac Sidnejske opere, koja je 2007. uvrštena u svetsku baštinu UNESCO-a. Projektovao je i zgradu Narodne skupštine u Kuvajtu i više poznatih građevina u Danskoj. Prestižnu Pricker nagradu za arhitekturu dobio je 2003. godine.

peuzeto sa B92